Systeemtrauma
Trauma is zo oud als de mensheid. Het begrip kent onderscheid in individuele trauma’s en die van de sociale context: een groep, een team, een organisatie of zelfs de samenleving. Bailleur benadert een organisatie vanuit handen (fysiek lichaam), hoofd (mentaal lichaam), hart (emotioneel lichaam) en ziel (spiritueel lichaam). Ook organisaties kunnen die verschillende aspecten verliezen, wanneer ze te maken krijgen met een systeemtrauma. Dan is er iets weg, verloren, afgesplitst, kwijtgeraakt, is er iets kapot. Dat is lang niet altijd tastbaar. En die ongrijpbaarheid kan heling moeilijk maken.
Bailleur definieert systeemtrauma als iets dat ontstaat door (een reeks) gebeurtenissen of door aanhoudende omstandigheden die een overweldigend effect hebben op een organisatie, ten koste van het vermogen om gebalanceerd te blijven functioneren op fysiek, emotioneel, mentaal en/of spiritueel vlak. Organisaties kunnen bijvoorbeeld te maken krijgen met een extern trauma, zoals een bedrijfsongeval met dodelijke slachtoffers. Maar net zo goed kan het gaan om interne trauma’s, zoals medewerkers van ziekenhuizen en GGZ-organisaties die herhaaldelijk te maken krijgen met ingrijpende gebeurtenissen. Patiënten die overlijden, medische missers, agressie en geweld. Dat raakt medewerkers, teams en uiteindelijk de organisatie, die net als de medewerkers emotioneel afgestompt raakt.
Volgens Bailleur gaat het lang niet altijd om trauma’s met een grote T. Juist repeterende trauma’s met een kleine t, dus terugkerende relatief kleine incidenten kunnen net zo’n grote impact krijgen als een eenmalig groot incident.
En hoe vaker het voorkomt, hoe sluipender het tot uitputting leidende proces. Overigens kan ook de buitenwereld zo’n sluipend proces veroorzaken. Denk daarbij aan voortdurende veranderingen in wet- en regelgeving, met effecten op hoe organisaties en werknemers hun werk moeten doen. De kans op uitputting wordt groter, als de gepaste begeleiding, vooral op emotioneel vlak, er niet is. Zeker als de organisatie versterkt dat medewerkers zich groot moeten houden.
