Sterk zijn als overlevingsstrategie

Het automatisme om sterk te zijn zit diep verankerd bij professionals in de zorg. In de opleiding, op de werkvloer, en in de overdracht tussen generaties wordt teveel de mores van sterk zijn als norm gesteld: Je bent professioneel als je jezelf buiten beeld houdt, eigen emoties er niet toe doen. Terwijl in de praktijk juist het tegenovergestelde nodig is: Emotionele aanwezigheid, openheid, en de moed om jezelf te laten zien als mens, in je eigen kwetsbaarheid.

In mijn eigen opleiding tot psychiater heb ik vooral geleerd om mijn gevoelens te parkeren. Om altijd door te gaan en pas te reflecteren als alles weer rustig was. Wanneer ik terugkijk op mijn loopbaan, is deze gewoonte door alle ervaringen nog sterker geworden. Ik ben daarin volgens mij niet alleen. Praten over wat je raakt, bezig houdt, als mens achter de professional is niet gemeengoed in de zorg. En wanneer reflecteren wel ruimte krijgt, gaat dit vaak over de protocollen en richtlijnen. Of die protocollen goed gevolgd zijn. En niet of nauwelijks hoe we elkaar helpen het werk vol te houden, wat de ingrijpendheid ervan met je kan doen, met je team doet en hoe je elkaar kunt helpen daarin. En juist daardoor stapelen gevoelens zich op, die uiteindelijk zelfs je eigen welzijn en die van je team onderuit haalt. Vanuit oprechte openheid ontstaat immers contact met jezelf en de ander, en niet vanuit de façade van de ratio, de processen en protocollen. Dat is een leerschool die in opleidingen en daarna nog veel te weinig aan bod komt.

Menselijkheid maakt ons niet zwak – het maakt ons betrouwbaar

Zorg is niet uitsluitend een technisch systeem waarin emoties vooral lastig zijn. Zorg is bovenal relationeel werk, juist ook vanuit onze eigen emotionele kwetsbaarheid en openheid. En hoe meer we afstand houden van onze eigen emoties, hoe moeilijker het wordt om aan te sluiten bij die van de ander. Kwetsbaarheid is dus geen risico, maar een bron van contact.

Laten we eerlijk zijn: Wie altijd ‘sterk’ moet zijn, staat uiteindelijk alleen. En dat is precies wat te veel zorgprofessionals ervaren. De eenzaamheid van het doorzetten. De uitputting van alles dragen. De stilte waarin niemand je écht ziet. Dit is ongetwijfeld een belangrijke factor in ziekteverzuim, overbelaste professionals en de ongewenste uitstroom uit de zorgsector. Onderzoek door onder meer dejongespecialist.nl en het CBS (blog werkdruk in de zorg) laten zien hoe zwaar de tol kan zijn van werk in de zorg.

Tijd voor een nieuwe norm

Het is tijd dat we de mythe loslaten. We hebben geen zorgprofessionals nodig die altijd sterk zijn. We hebben mensen nodig die echt zijn. Die hun grenzen kennen, hun emoties erkennen, en daarin ook de ruimte durven nemen om hulp te vragen.

Dat vraagt om een cultuurverandering. In opleidingen. Op afdelingen. In leiderschap. En in de manier waarop we naar onszelf kijken.

👉 Herken je deze worsteling? Of zie je het gebeuren bij collega’s of in je team?
Bij *De Dokter in Evenwicht* werk ik met zorgprofessionals die hun veerkracht willen versterken — niet door nóg harder te werken, maar door zachter te worden voor zichzelf.

👉 Meer weten over hoe ik je daarbij kan begeleiden? Bekijk het aanbod voor coaching en programma’s voor zorgprofessionals. Of volg het aanbod trainingen vanuit dekarkoele.nl.